Eksploatacija prirodnih resursa u Bosni i Hercegovini izaziva ogorčenje građana i brojnih udruženja za zaštitu životne sredine. Geološka istraživanja, otvaranje novih i ponovno aktiviranje starih rudnika ugrožavaju osnovna ljudska prava i mogu imati negativan uticaj na životnu sredinu.
Među temama koje su posljednjih meseci izazvale veće interesovanje bosanskohercegovačkog javnog mnjenja izdvaja se potraga za nalazištima minerala u opštini Lopare, u Republici Srpskoj.
Švajcarska kompanija Arcore saopštila je u novembru prošle godine da je završila istraživanje, koje je trajalo četiri i po godine i da očekuje dobijanje koncesije za eksploataciju litijuma i drugih mineralnih sirovina na području Lopara. Predstavnici kompanije rekli su da su pretragu obavili u skladu sa najvišim geološkim i ekološkim standardima, striktno poštujući propise, te da su stoga ispunili sve uslove za prijavu za koncesiju.
Precizirali su da identifikovana nalazišta sadrže velike količine litijum karbonata, magnezijuma, kalijuma i bora, koji se smatraju „resursima budućnosti“. Neophodni su za proizvodnju baterija za sisteme za skladištenje energije koji se koriste u električnim vozilima,kao i u medicini, farmaceutskoj industriji i drugim oblastima.
Najava otvaranja rudnika litijuma izazvala je proteste meštana Lopara i okolnih sela, ali i predstavnika lokalne uprave i brojnih ekoloških stručnjaka i aktivista koji strahuju od negativnog uticaja rudarstva na životnu sredinu i uslove života lokalnog stanovništva.
Prošlog decembra u Loparama je održan javni skup u organizaciji nekih ekoloških udruženja na kojem se razgovaralo o uticaju vađenja litijuma na životnu sredinu i lokalne zajednice. Sastanku je prisustvovalo više stotina građana, aktivista i akademika, među kojima i Tihomir Knežiček, profesor Mineraloško-geološkog fakulteta Tuzli, koji se posebno osvrnuo na izvještaj koji je Arcore objavio u novembru prošle godine, a prema kojem bi eksploatacija minerala u loparskom kraju mogla trajati pedeset godina.
Čak i pod pretpostavkom da su ove procene pouzdane, nije jasno kako bi se mogla organizovati eksploatacija litijuma. Postoji velika razlika između efekata površinskog i podzemnog. Ako bi se voda koristila u procesu vađenja, postojala bi opasnost od prave katastrofe sa zagađenjem zemljišta i podzemnih voda“, podvukao je profesor Knežiček, koji je postavio još jedno veoma važno pitanje: „Gde će se vršiti prerada minerala „U Loparama ili na primer u Kini?”.
Među prisutnima na sastanku bio je i načelnik opštine Lopare Rado Savić. Savić je nekoliko dana nakon događaja rekao da je na strani građana i da se protivi otvaranju rudnika litijuma na planini Majevici. Opštinsko veće Lopare je u decembru takođe izrazilo protivljenje eksploataciji litijuma i svim aktivnostima vezanim za eventualno otvaranje rudnika na teritoriji opštine.
Petar Đokić, ministar energetike i rudarstva Republike Srpske, u oktobru prošle godine, komentarišući istraživanje ležišta litijuma na području Lopara, izjavio je da je ministarstvo na čijem je čelu upoznato sa ovim projektom koji, kao i svaki drugi istraživački projekat može donijeti samo korist RS.
„U ovoj fazi istraživanja potvrđeno je prisustvo litijuma na tom području. Videćemo kako će se ova aktivnost razvijati. Istraživački projekti su sasvim druga stvar od stvarne eksploatacije”, precizirao je Đokić. Ministar je tom prilikom uvjerio i da nije bilo negativnih reakcija lokalnog stanovništva i drugih zainteresovanih, pojašnjavajući da projekat ide dinamikom koju je utvrdila Vlada RS.
Izvor : balcanie caucaso
